Rośliny uprawiane na glebach kwaśnych nie tylko dają niższe plony, ale są również gorszej jakości. Ziemniaki uprawiane na glebie bardzo kwaśnej mają słabszą zdolność kiełkowania, kwiaty koniczyny wytwarzają mało nektaru dla pszczół, a w paszy zmniejsza się zawartość mineralnych składników pokarmowych. Zbiory z łąk kwaśnych zawierają mało białka.

Zwyżki plonów pod wpływem wapnowania tych samych roślin są znacznie większe na glebach lżejszych niż na glebach ciężkich. Reakcja roślin na wapnowanie jest bardzo zróżnicowana i zależy od odczynu gleby. Na glebach bardzo kwaśnych (pH do 4,5) rośliny mało wrażliwe na zakwaszenie gleby reagują na wapnowanie w małym stopniu, natomiast rośliny wrażliwe w bardzo wysokim stopniu.

Pod względem przeciętnej reakcji na wapnowanie, rośliny można podzielić na trzy grupy:

Rośliny silnie reagujące na zakwaszenie gleby (optymalne pH 6,0–7,5)
pszenica ozima	bobik	lucerna
pszenica jara	koniczyna	cebula
jęczmień	wyka	czosnek
kukurydza	soja	seler
rzepak	gorczyca	kapusta
buraki cukrowe	buraki pastewne	buraki ćwikłowe
Rośliny mniej wrażliwe na zakwaszenie gleby (optymalne pH 5,0–6,5)
żyto	marchew	groch
owies	len	fasola
ziemniaki	słonecznik	pomidory
Rośliny mało wrażliwe na zakwaszenie gleby (optymalne pH poniżej 5,0)
gryka	łubin żółty	Seradela
Tytoń	Rzodkiew	Rzepa czarna

Źródło: IUNG–PIB w Puławach

Na glebach lekkich, na których udział roslin słabiej reagujących na wapnowanie jest duży, przeciętny efekt tego zabiegu jest mniejszy. Natomiast na glebach średnich i mocnych z przewagą roślin reagujących dodatnio na wapnowanie jest on większy (Rys. 1-4).

Rys. 1. Efektywność podstawowego zabiegu wapnowania w zależności od kategorii agronomicznej gleby

Rys. 2. Efektywność podstawowego zabiegu wapnowania w zależności od odczynu gleby

Rys. 3. Zwyżka plonów zbóż pod wpływem wapnowania na glebach o różnym odczynie

Rys. 4. Wpływ wapnowania i nawożenia magnezem na plonowanie żyta

Utrzymywanie optymalnego zakresu odczynu gleb w gospodarstwie jest podstawowym warunkiem opłacalności produkcji roślinnej. Niespełnienie tego warunku oznacza znaczną utratę plonu nasion, ziarna, korzeni, bulw i pasz, a także pogorszenie jakości konsumpcyjnej, paszowej i przemysłowej płodów rolnych

Tabela 1. Zakres odczynu gleby dla ważniejszych roślin uprawnych

Gatunek rośliny uprawnej	Odczyn optymalny	Gatunek rośliny uprawnej	Odczyn optymalny	Gatunek rośliny uprawnej	Odczyn optymalny
Zboża	Przemysłowe	c.d. Strączkowe
Pszenica	5,5 – 7,5	Rzepak	5,5 – 7,5	Groch	6,0 – 7,5
Żyto	4,0 – 6,5	Len	5,5 – 6,5	Łubin biały	6,0 – 7,5
Pszenżyto	5,0- 7,0	Konopie	6,5 – 7,5	Motylkowate pastewne, trawy
Jęczmień2	6,0 – 7,5	Tytoń	6,5 – 7,0	Sardela	4,5 – 6,5
Owies1	4,5 – 6,9	Strączkowe	Lucerna	6,0 – 7,5
Kukurydza	5,5 -7,0	Soja	6,0 – 7,0	Koniczyna czerwona	5,5 – 7,0
Gryka	5,0 – 6,5	Groch polny, peluszka	5,0 – 6,5	Koniczyna biała	5,0 – 6,5
Okopowe	Łubin żółty	4,0 – 6,0	Trawy pastewne	5,5 – 7,0
Burak cukrowy	5,5 – 7,5	Bobik	6,0 – 7,5	1Rośliny tolerujące niski odczyn gleby2Rośliny nie tolerujące niskiego odczynu gleby
Ziemniak	4,0 – 6,5	Fasola	6,0 – 7,5